بررسی ساختار جمعیت و تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های جو با استفاده از نشانگرهای مولکولی AFLP

کاهش تنوع ژنتیکی موجب آسیب‌پذیری شدید محصولات زراعی در برابر تنش‌های محیطی، آفات و بیماری‌ها و در نتیجه کاهش عملکرد می‌شود. در این آزمایش تنوع ژنتیکی 77 ژنوتیپ جو با استفاده از هفت جفت آغازگر AFLP بررسی شد. در مجموع 245 نوار ایجاد شد که از بین آنها 227 نوار چندشکل بودند و میانگین تعداد نوارهای چندشکل، 32.42 نوار در هر نشانگر بود. میانگین درصد چندشکلی و محتوای اطلاعات چندشکل نیز به ترتیب 92.37 درصد و 0.43 بود. بررسی کلی آماره‌های تنوع ژنتیکی از جمله تعداد آلل مؤثر، تنوع ژنی نی و شاخص شانون نشان داد که از بین هفت ترکیب آغازگری، سه ترکیب E90-M160 ، E100-M160 و E100-M150 نسبت به سایر ترکیب­ها مقادیر بالاتری را به خود اختصاص دادند و در حقیقت در تمایز ژنوتیپ‌ها نقش بارزتری ایفا نمودند و از این­رو، این ترکیب­ها برای مطالعات بعدی روی جو با استفاده از نشانگرهای AFLP پیشنهاد می‌شوند. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از روش اتصال همسایه­ها، ژنوتیپ‌ها را به شش گروه تقسیم کرد که با تقسیم‌بندی ژنوتیپ‌ها از لحاظ تیپ سرد، گرم یا معتدله مطابقت نسبی داشت، اما این مطابقت جامع نبود. از سوی دیگر، تجزیه ساختار ژنتیکی ژنوتیپ­ها با استفاده از نرم‌افزار STRUCTURE نشان داد که ساختار جمعیت به دو زیرجمعیت اصلی قابل تفکیک است. بر این اساس 21 و 35 ژنوتیپ به‌ترتیب به گروه 1 و 2 منتسب و 21 ژنوتیپ نیز به عنوان مخلوط شناخته شدند. ژنوتیپ‌های مربوط به هر زیر جمعیت از لحاظ ساختار و فراوانی آللی بیشترین شباهت را با هم داشتند و متفاوت از سایر گروه‌ها بودند. اطلاعات حاصل از پژوهش حاضر را می‌توان در برنامه‌های اصلاحی بعدی همانند مکان‌یابی ارتباطی استفاده کرد.